اگر اشتباهی در هنگام معامله مرتکب شوید، همان لحظه هزینه آن را متحمل خواهید شد. در حرفه معاملهگری گذشتی در کار نیست. اما چگونه میتوان متوجه اشتباهات معاملاتی شد و از تکرار آن جلوگیری کرد؟ چگونه میتوان مطمئن شد که در مسیر درستی در حال حرکت هستید و با گذشت زمان عملکرد شما بهبود و ارتقا مییابد؟ برنامهریزی معاملاتی نه تنها یک گزینه اختیاری نیست، بلکه برای رسیدن به اهداف مالی ضروری است. در این مقاله میخواهیم با برنامه معاملاتی یا همان پلن معاملاتی و قوانین مربوط به آن آشنا شویم.
این قوانین نحوه ورود به معامله، محاسبه حجم معامله، نحوه ورود و خروج از بازار، قوانین مربوط به تحلیلهای تکنیکال و بنیادی را شامل میشوند. اگر برنامه معاملاتی دارید و تقریباً تمامی احتمالات و پیشامدها برای حرکات مختلف بازار را طرح کردهاید، بدون شک در مسیر درستی قرار گرفتهاید و به مرور زمان نه تنها پروسه تصمیمگیری شما بهعنوان یک معاملهگر ارتقا خواهد یافت، بلکه از اتخاذ تصمیمات احساسی و آسیب زدن به خود هم خودداری خواهید کرد. برنامه معاملاتی به همراه ژورنال ثبت معاملات روزانه و همچنین لیست معاملاتی میتوانند به معاملهگر کمک کنند تا به یک معاملهگر منظم و حرفهای تبدیل شود. در واقع برنامه، ژورنال و لیست معاملاتی باعث میشوند تا معاملهگر از پول، زمان و تواناییهای خود حداکثر بهره را ببرد.
نکته جالب در رابطه با برنامه معاملاتی، رشد و توسعه آن در گذر زمان است. معاملهگر بعد از طراحی و اجرای پلن معاملاتی به نکات قوت و ضعف آن پی میبرد. چون همه چیز مکتوب شده، معاملهگر خیلی سریع میتواند در پلن معاملاتی بازنگری کند و قوانین جدید به آن اضافه کند و یا قوانین قدیمی را حذف کند. یعنی معاملهگر همیشه در مسیر پیشرفت قرار میگیرد. مسلماً اگر پلن معاملاتی در کار نباشد، معاملهگر هم داده و اطلاعاتی برای ارزیابی عملکرد خود نخواهد داشت.
برنامه یا پلن معاملاتی چیست؟
پلن معاملاتی سندی است که باید خود معاملهگر آن را پر کند. این سند میتواند روی کاغذ و یا در فرمهای کامپیوتری تهیه شود. پلن معاملاتی مشخص میکند که معاملهگر در واکنش به رویدادهای بازار چگونه باید واکنش نشان دهد. شاید معاملهگری به طور همزمان در چند حساب معاملاتی فعال باشد. به طور مثال از یک حساب معاملاتی برای معاملات بلندمدت و حساب معاملاتی دیگر برای معاملات کوتاهمدت استفاده کند. در این صورت معاملهگر باید دو پلن معاملاتی جداگانه داشته باشد. این مسئله باعث خواهد شد تا معاملهگر با دقت بالایی وارد معاملات شود و طبق استراتژی و سیستم معاملاتی تعریف شده عمل کند.
اگر معاملهگری برنامه معاملاتی نداشته باشد، سودآوری هم در بلندمدت نخواهد داشت. عدم وجود برنامه معاملاتی میتواند در بلندمدت به طور قطعی او را بازنده بازار کند. ورود یا خروج از معامله تنها بر اساس تصمیمات غریزی، نمیتواند عملکرد بلندمدت و مستمر معاملهگر را تضمین کند. دیده شده که معاملهگر پلن معاملاتی دارد، اما به آن بیتوجهی میکند. معاملهگری که به پلن معاملاتی بیتوجهی میکند با معاملهگری که پلن معاملاتی ندارد، هیچ تفاوتی ندارد.
یکی از مشکلات دیگر معاملات گران در پلن معاملاتی هم عدم پیروی منظم آن است. منظم بودن یک ضرورت است و بدون پیروی منظم از پلن معاملاتی نمیتوان در رابطه با پلن معاملاتی نظر دارد.
یکی از مدیران سرمایهگذاری مطرح دنیا (Howard Seidler) در رابطه با اهمیت پلن معاملاتی گفته، “من فکر میکنم که مهمترین کاری که هر معاملهگر باید انجام دهد، داشتن برنامه معاملاتی است. برنامه معاملاتی باعث میشود تا معاملهگر در کار خود نظم داشته باشد. نظم کلید موفقیت در حرفه معاملهگری است. همچنین پلن معاملاتی یک معیار یا شاخص برای معاملهگر خلق میکند. معاملهگر میتواند به کمک این معیار، عملکرد خود در طول زمان را بسنجد.”
پلن معاملاتی از چه چیزی تشکیل شده است؟
پلن معاملاتی باید حداقل به پنج سؤال زیر پاسخ دهد:
- آیا الان امکان معامله در بازار وجود دارد؟
- در کدام جهت باید معامله کرد؟
- چگونه نقطه ورود به معامله را پیدا کنیم؟
- چگونه ریسک معامله را محدود و اهداف سود و زیان را تعیین کنیم؟
- چگونه حجم بهینه معامله را پیدا کنیم؟
بدنه و ساختار پلن معاملاتی را هر یک از سؤالات بالا تشکیل میدهند. پاسخ هر کدام از این سؤالات باید با سیستم و استراتژی تعریف شده برای معاملات همخوانی داشته باشد. میزان تحمل ریسک معامله، ویژگیهای خاص بازاری که میخواهید معامله کنید هم باید در زمان تهیه پلن معاملاتی در نظر بگیرید. بایستی توجه داشته باشید که هر یک از این پنج سؤال به یک اندازه مهم هستند. همچنین معاملهگر میتواند بر اساس نیاز خود سؤالات دیگری را هم به این لیست اضافه کند.
این یک تجربه ثابت شده است. تقریباً هر معاملهگر تازهکاری که وارد بازار میشود، ابتدا یک یا چند بار کال مارجین میشود و بعد از آن به اهمیت داشتن پلن معاملاتی پی میبرد. حتی دیده شده که بسیاری از افراد تازه کار بر این باورند که همه چیز را میدانند. میدانند کی و از کجا وارد معامله شوند و چه زمانی هم از آن خارج شوند. یا ادعا میکنند که الان فرصت برای معامله وجود دارد و بهتر است که از این فرصت استفاده کنند و در زمان دیگر قوانین پلن معاملاتی را هم تهیه خواهند کرد. معمولاً بعد از چند بار زیان، معاملهگر تازه به این مسئله پی میبرد که کار را باید از طراحی پلن معاملاتی شروع کند، نه از معاملات. در مقابل، معاملهگران حرفهای پلن معاملاتی مشخصی دارند. اگر به هر کتاب یا مصاحبهای نگاه کنید، متوجه خواهید شد که معاملهگر حرفهای پلن معاملاتی خود را طراحی کرده است.